ओइ बाउ, खोइ मेरो साइकल ?
११०९ दिन अगाडि
|
१४ भदौ २०७९
छ महिनादेखि प्रायः हप्तामै दुई तीनपटक मेरो मोबाइलमा घरबाट फोनमा घण्टी बज्छ । मैले फोन उठाउन नपाई छोराको एकतमास बालसुलभले भरिएको च्याट्ठिएको एकोहोरो बोली सुनिन्छ – ए बाउ, खोइ मेरो साइकल ? खोइ, खोइ, खोइ ? उ तारन्तार मोबाइलमा बोलिरहन्छ ।
पहिला केही माग्दैनथ्यो उ । बच्चा भएकै कारणले मैले आफ्ना अभिभावकसँग केही माग्नुपर्छ भन्ने चेतना पनि उसमा थिएन होला । तर जबदेखि उसले खेलौनाहरु आफै खेलाउन सिक्यो तबदेखि उसले हामीसँग माग्न थालेको छ । बच्चा भएर पनि उसले चकलेट माग्दैन । मामुले खुवाउने हापुमा टाउको हल्लाउँदैन । जे खुवाए पनि कुपुकुपु खान्छ । बरु कहिलेकाहीँ उ खाँदा खाँदै निदाइदिन्छ । तर म यो खान्न, उ खान्न भनेर कहिल्यै जोरी खोज्दैन । ठूलै चोट वा कुनै आफतविपत नपरेसम्म उ आँशु पनि झार्दैन ।
एकदिन संयोग पनि यस्तै प¥यो । मैले फोन गर्दा छोरा साइकल चलाइरहेको रहेछ । मैले फोन गर्नु र उसको पनि साइकल बिग्रनु । साइकलको चेन फ्राइविलबाट उत्रेपछि पाङ्ग्रा अगाडि पछाडि गुड्दैन । धकल धाकल यताउति गरेर उसले साइकल गुडाउने प्रयत्न गरेछ । तर साइकल डेक चलेन । अन्ततः उसले आमाले गुहार लगायो । आमा पनि काठमाण्डौको रैथाने न परिन् । चलाउँदा चलाउँदैको साइकल के गरी बिग्रिएछ । कसरी बनाइदिने हो, उनले पनि जानिनन् र छोरालाई फकाउँदै भनिछन् – बाबु, अब यो साइकल बन्दैन ।
ऊ बालक न हो आमाले नै अब यो साइकल बन्दैन भनेपछि एकछिन त उ अवाक भयो ।
अब यो साइकल पुरानो भयो थोत्रो भो, कहिल्यै बन्दैन भनेर छोरा भन्ने आमाको दोस्रो वचन सुनेर उ डाँको छोडेरै रुन थाल्यो । एकछिन त उनले पनि छोरालाई फकाउने प्रयत्न गरिन् । तर खेल्ने साइकल बिग्रिएको पीरमा छोराको मन सजिलै भुलेन । नयाँ किनिदिउँ भनेर फकाउँ साथमा पैसा छैन, नकिनौं खेलेर भुल्ने छोराको एकमात्र खेलौना साइकल बिग्रिएको छ । कसै गर्दा छोराको मन भुलाउन नसकेपछि अन्ततः उनले मलाई फोन लगाइदिएर आफ्नो फोन छोराको हातमा थमाइदिइन् । फोनमा हेलो पनि भन्न नपाई छोरा रोएको सुनेर मनै कुँडियो । तैपनि फकाउँदै सोधें, ‘‘के भयो छोरा ?
छोराले मेरो साइकल बिग्रियो भनेर फोनमै ह्वाँ ह्वाँ रुन थाल्यो ।
पीर नगर छोरा, म अर्को नयाँ साइकल किनिदिन्छु नि भनेर फोनमै फकाउन खोजें ।
कहिले किन्दिने ? मलाई खेल्ने साइकल चाहिंदैन ? उसले फर्माइसयुक्त स्वरमा भन्यो ।
पख, म अब केही दिनमै मेरो राजालाई नयाँ साइकल किनेर पठाउँछु है भनेर थामथुम पारें ।
छोराले हस् भनेर फोन राख्यो ।
उसलाई विश्वास छ, बाबाले बोलेको वाचा पूरा गर्नुहुन्छ । त्यही भएर मैले फोनमै साइकल किनिदिने गरेको वाचाले उ सुफ्लिदै कुरा गरिरहेको फोन आफ्नो मामुको हातमा थमाइदियो ।
घटना हुनुपूर्व महिना दिन पहिलेको कुरा हो, एकदिन उ र म टीकापुर बजार डुल्न गएका थियौं । बाबु र छोरा कारमा सवार हुँदै मैले चकलेट खाने प्रस्ताव राखें । चकलेटको नाम सुनेर कुन बच्चाको मन हुरुक्क हुँदैन र ? छोराले मुन्टो हल्लाएपछि हामी एक पसलमा चकलेट किन्न ओर्लिर्यौं ।
सम्झें, बाबु छोरा मात्रै छौं । आज यसलाई खल्तीभरि चकलेट किनिदिन्छु । र पसलेलाई पाँच सयको नोट दिंदै भनें – साहुजी, यो सबै रुपैयाँको चकलेट दिनुस् है !
साहुजीले बीस, बाइस रुपैयाँ पर्ने क्याड्बरीको झोला थमाएको देखेर उ आश्चर्यमा प¥यो र मलाई हेर्दै भन्यो – ‘‘यो सप्पै चकलेट हामीलाई हो बुबा ?’’
– हो नि, मैले सप्पै चकलेट मेरो छोरालाई किनिदिएको हो ।
पोलिथिनको झोलाबाट दुइटा मात्रै चकलेट निकाल्दै उसले तोतेबोलीमै जवाफ दियो – ‘‘नो पापा, वि निड इट ओन्ली टु ।’’
उ जन्मेदेखि दुइटा भाषा जान्दछ, नेपाली र अंग्रेजी । रञ्जिताले उसलाई थारु, नेपाली र अंग्रेजी गरि तीन भाषामा पोख्त बनाएकी छिन् । बच्चाको दिमाग तेजिलो हुन्छ र सजिलै सिक्दा पनि रहेछन् । उ मसँग अक्सर अंग्रेजीमै कुरा गर्छ ।
हैन, मैले सप्पै चकलेट छोरालाई नै किनिदिएको हो, राख न बाबा खल्तीमा । उसले लगाएको हाप पाइन्टमा चकलेट राखिदिने प्रयत्न गर्दै भनें मैले ।
– नो नो, ह्वाइ वी स्पेन्ट लट अफ मनी ? हामीलाई दुइटा भए पुग्छ के । एउटा हजुरलाई, एउटा मलाई । उसले हाप पाइन्टबाट अरु चकलेट निकालेर साहुजीको हातमा फिर्ता गरिदियो ।
‘‘लेउ न बाबु, खल्तीमा राख, बाबाले किनिदिएको चकलेट हो । पछि खाउलाउ नि ।’’ भन्ने साहुजीको आग्रहलाई पनि उसले लत्याइदियो । छोराले देखाएको ज्ञानी व्यवहारले म र साहुजी दङ्ग प¥यौं । केही सीप नलागेपछि बाँकी पैसा फिर्ता लिन बाध्य भएँ म ।
आँशु सिद्धिएको परेली धारामा धुँदै सम्झें, ‘‘जीवनमा हाँसोको पूर्णविराम पनि हुँदोरहेछ । आँसु नै साथी आँसु नै सहारा ।’’
घरबाट बाबुछोरा मात्रै कारमा घुम्न निस्कदा सोचेको थिएँ, आज छोराले इच्छाएको खुवाइदिने र रोजेको किनिदिने । उ सबै कुरामा पैसा बचाउन मात्रै खोज्छ । नाना किन्न खोज्दा पनि घरमा छँदैछ भनेर टार्छ । खानेकुरा किन्न खोज्दा पनि पैसा धेरै खर्च हुन्छ भनेर आफै पर्स छिनेर मेरो खल्तीमा हालिदिन्छ । छोराको ज्ञानी व्यवहार देखेर कुन चाहीँ बाबुको मन हर्षविभोरित हुँदैन र ? त्यो दिन उसको व्यवहारले मख्ख भै मैले कार चलाइरहेको स्टेरिङकै हातले आँशु पुछें ।
सकेसम्म कुनै कुराको फर्माइस नगर्ने, नाना, गुडिया किनिदेउ भनेर कहिल्यै ¥याख¥याख्ती नपार्ने आमा बाबुलाई दुःख दिएर हैरान नपार्ने छोराले नयाँ साइकल माग्नुको कारण मैले बुझिसकेको थिएँ । हिजो उ टीकापुरको आफ्नो ठूलो कम्पाउण्डले घेरिएको चौडा घरमा थियो । उ सँग चाहेजस्तो, मनले रोजेका थरिथरिका खेलौनाहरु थिए । पैतालामा गाडी, पैतालामै गुडिया । जे चाह्यो त्यो सबै थिए । तर आज उ सँग मामा घरमा छोडिएको एउटा पुरानो साइकल मात्रै थियो । हप्तौं त्यही साइकलमा खेल्दा खेल्दै उ वाक्क थियो होला । अनि भएको त्यही साइकल पनि बिग्रिएपछि अर्को साइकल नमागेर के गरोस् त ? तर हामी पनि विवशताको पहाडले चिचिका थियौं, रञ्जिता काठमाण्डौमा सुख्खा थिइन्, म भारतमा भुख्खा थिएँ ।
त्यहाँबाट जुन दिन छोराले सम्झिन्छ, त्यही दिन फोन गर्छ र नयाँ साइकल खोइ भन्छ । बिचरी रञ्जिताले पनि कति दिन थेग्नु छोराको जिद्दी । उनी पनि जब जब छोराले साइकल सम्झेर दुःख दिन थाल्छ, तब तब मलाई फोन लगाइदिएर छोरालाई थमाइदिन्छिन् । छोराको हातमा मोवाइल पर्ने बित्तिक्कै उस्तै धम्की सुन्छु म – ‘‘ए बाउ, मेरो साइकल खोइ ?’’
छोराको मायालु धम्कीपूर्ण भाषा दिन प्रतिदिन यसरी सुन्दै गएँ र भोलि भोलि भन्दै टार्दै गएँ । मसँग पैसा भए पो साइकल किनिदिनु । कहिलेकाहिँ बजार घुम्ने टेम्पो भाडासमेत नभएको अवस्थामा छोरालाई साइकल किन्ने पैसाको जोहो त टाढाकै कुरा भयो । पटक पटक छोरासँग झूठो बोलिरहनुको पीडा बयान गरेरै साध्यै छैन । भोलि भोलि भन्दा छोरो पनि आत्तिइसकेको थियो । अघिपछि भनेको फर्माइस भुइँमा झर्न नदिने बाबुको आनीबानीको बारेमा जानकार थियो ऊ । तर, अहिले त्यत्रो पटक फोन गर्दासमेत मेरो कुरा किन नसुनेको होला बाबाले भन्ने पनि लाग्दो हो उसलाई ।
झूठको पनि सीमा हुन्छ नि । त्यसैले आजभोलि उसले मेरो कुरा पनि पत्याउन छोडिसकेको छ क्यारे ! मैंले फोन गरें भने पनि सिधा धम्की दिन्छ – ‘‘ए बाउ, खोइ मेरो साइकल ?’’
भारतमा दशैंको रौनक नभए पनि नेपालमा दशैं आएको जानकारी छ मलाई । टीकापुर आन्दोलनका क्रममा हामी सबै परिवारको सम्पत्ति जायजेथासहित सम्पूर्ण लत्ताकपडा पनि जलाइएको छ । एउटा झोलामा आमा–छोराका दुई–चार जोर कपडाबाहेक रञ्जितासँग पनि अन्य लत्ताकपडा कहाँ होलान् र ? दशैंजस्तो चाडबाडमा छिमेकका सबैजना नयाँ नाना किन्न जाँदा उनले पनि सोच्दिहुन् – आमा छोराका लागि एकसरो कपडा किन्न पाए त हुन्थ्यो । च्यात्तिएको एकसरो लुगाबाहेक प्रवासमा म सँग केही नभएको साक्षात जानकार थिइन् उनी । त्यसैले यो अवस्थामा दवाव दिनु उचित ठान्दिन थिइन् क्यारे !
मेरो पीडाको पाप्रा उप्काएर झनै पीडित बनाउन उनी चाहँदैनथिन् होला । मैले सोद्धा जवाफ दिन्थिन् – लगाउने कपडा छँदैछ नि । धेरै चिन्ता नगर । बरु समस्याको समाधान कसरी गर्न सकिन्छ, त्यतातिर ध्यान देउ ।
– आभूलाई नयाँ नाना छ त ? छातिमाथि बज्रले हिर्काएको भन्दा ठूलो चोट सहदै एकदिन मैले उनलाई सोधेको थिएँ ।
उनी धेरैबेर बोलिनन् । मोबाइलमा सुनिएको सुँक्क सुँक्क आवाजले कुरा बुझिहालें । यसपालि दशैंमा छोराको लागि नयाँ नाना किन्ने हैसियत रहेनछ हाम्रो ।
फोन राखेर बाथरुममा छिरें । पानीको धारा खाली बाँटामा खोलिदिएँ । छ्वार्र आवाजले रोएको आवाज पक्कै सुनिदैन होला भनेर डाँको छोडेर रोएँ । धित मरुञ्जेल रोएँ ।
आँशु सिद्धिएको परेली धारामा धुँदै सम्झें, ‘‘जीवनमा हाँसोको पूर्णविराम पनि हुँदोरहेछ । आँसु नै साथी आँसु नै सहारा ।’’
छोराको जिद्दी थाम्न नसकेपछि एकदिन काठमाडौंमा साथीलाई साइकलको लागि अनुनय गरें । ठीकै छ, म भोलि भाउजूलाई बोलाएर नयाँ साइकल किनिदिउँला साथीले भन्यो । भोलि नै त मलाई फोन सम्पर्क गर्न मन लागेन, साथीले भने बमोजिम निकैदिन कुरें । तर साथीको भोलि कहिल्यै आएन ।
अर्को एकजना निकटको मित्रलाई गुहारें । दशैंको बेलामा श्रीमती र छोराका लागि केही गरिदिन अनुनय गरें । उहाँले पनि भोलि नै भन्नुभयो ।
साढे सात र शनीहरुले हाम्रो यो पीडामा थपडी बजाइरहेका होलान् । हामीलाई घानमा पारेर धेरै थारु नेता मन्त्री भएका छन् । उनीहरुको दशैं त उमङ्गमय नै होला !
दशैंको बेलामा आफूलाई केही नभए पनि परिवारको लागि कमसेकम एक जोडी कपडा त किनीदिउँ भनेर धेरै साथीभाइलाई गुहारियो, तर सबैको एउटै उत्तर थियो भोलि । राज्यको मोष्ट वान्टेड सूचिमा रहेकोले पनि होला, धेरै साथी त म सँग फोनमा कुरा गर्न पनि चाहँदैनथे ।
एकजना पुराना साथी थिए । मेरा असाध्यै प्रशंसक । काठमाडौंमा हुने थारुहरुको हरेक क्रियाकलापमा उनी मेरो पक्षधर हुन्थे । वर्तमानमा उनी सभासद थिए । दिल्लीमा भेट हुँदा ‘भाउजू र छोराको म अवश्य केही गर्नेछु नेताजी’ भनेर उनले मलाई वचन दिएका थिए । अचानक उनी अनलाइनमा देखा परे ।
‘भाउजू र छोराको लागि केही गर्न सकिन्छ ?’
उनले मेरो म्यासेज त पढे । तर जवाफ नफर्काइकनै अचानक उनी डिसकनेक्ट भए ।
आज बिहान फेरि छोराको फोन आयो । रञ्जिता केही बोलिनन् । उनलाई थाहा थियो – मेरो बुढाले आजपनि पक्कै भोलि भन्नेछ ।
मन थामिएन । काठमाण्डौमा भाइलाई फोन गरेर भतिजाको लागि साइकल किनिदिनु भनेर अनुनय गरें । उसले किनिदिने आश्वासन दिएको छ । सायद मेरो छोराले दशैंमा साइकल पाउँछ होला ।
जिन्दगीका हरेक संघर्षमय दिनहरुमा रञ्जिता मसँगै छिन् । उनले छोरीजस्तै बाबा, भोक लाग्यो भन्थिन् । म खाजा लिएर टुप्लुक्क उपस्थित हुन्थें । आज घरमा भात नपकाउ है भन्दा हामी गाडी चढेर राम्रो होटेलमा गई मनलाग्दो खान्थ्यौं । तर, समयले अनायस हामीमाथि घोर अन्यायको बादल ओढाइदिएपछि एकअर्काको आलिङ्गनबाट पनि टाढिएका छौं ।
उनलाई भोक लागेको बेला सकेको खुवाएँ । आजभोलि सोच्छु, जिन्दगीमा छोराको साइकल फर्माइस पूरा गर्न नसक्ने दिनपनि आउँदोरहेछ ? जे भएपनि मन बुझाएकै होलिन् । चित्त बुझाएकै होलिन् । अहिलेसम्म मुद्दा फिर्ता गर्ने सरकारको कुनै छाँटकाटै छैन । यता परदेशमा मैले त आङ ढाकेकै छु । उनी कस्ती छिन् भनेर कल्पेर रुनुको बिकल्प छैन मसँग । उनले पकाएको खसीको मासु असाध्यै मीठो लाग्छ मलाई । तर के गर्ने समयले उनको र मेरो भान्सा अलग अलग गरिदिएको छ । एकै थालमा पस्केर एकअर्कोलाई नखुवाईकन पेट भरेको जस्तो नलाग्ने हाम्रो जोडीमाथि राजनैतिक राहुको प्रवेशले छुट्टयाइदिएको छ । सायद साढे सात र शनीहरुले हाम्रो यो पीडामा थपडी बजाइरहेका होलान् । हामीलाई घानमा पारेर धेरै थारु नेता मन्त्री भएका छन् । उनीहरुको दशैं त उमङ्गमय नै होला !
हामीले धेरै वर्षदेखि दशैंताका रेडियो कार्यक्रममा एउटा गीत निरन्तर बजाउने गर्दथ्यौं दशैंको पीडाको । हामी खुशी भएका दिनमा दुखिला दशैं हुनेहरुको पीडा पनि यसैगरी बज्यो हाम्रो रेडियोमा – ‘‘दिनै बित्छ रोएर, रातै कोल्टे फेरेर कति बसुँ दया राजै बाटो कुरेर ।’’
राति सपनीमा देखें रञ्जु र छोरा बाटोमा बसेर भीख माग्दै रहेछन् । कुनै दयालुले उनले ओछ्याएको रुमालमा एक रुपैयाँको ढ्याक हालिदिएछ । दुबैजना खुसीले उफ्रेछन् । झसङ्ग भएर असिनपसिन भई उठें । फेरि कोल्टो फेरेर निदाउन प्रयत्न गरें । दोस्रो सपनामा रञ्जिता र छोरा अगाडि थिए । रञ्जिता हात जोडेर उभिएकी थिइन् । छोरा भने मलाई थर्काउँदै थियो – ए बाउ, मेरो साइकल खोइ ?
के हाम्रो जीवनमा यस्तो दिन पनि आउँछ ? कल्पनै नगरेको सपना कसरी देखें मैले ? भिजेको छाती र निधार रुमालले पुछेर फेरि निदाउने प्रयत्न गरें ।
दोस्रो पटकको निदरीमा पुनः सपना देखें । रञ्जिता पोको पकुन्तरोसहित छोराको हात समातेर उभिइरहेकी थिइन् । छोरा भने मलाई थर्काउँदै थियो, ‘‘ए बाउ, खोइ मेरो साइकल ?’’
चिरफार पुस्तकबाट
